Bijzondere jaartallen
RK Kerk Grotestraat 21 – 23 Varik
Enige jaartallen en gegevens ontleend aan “geschiedenis van de parochie Varik uitgegeven1979 ‘HUNGERIGE UND DORSTIGE SCHAPEN DER COYEN CHRISTI’. Zo noemde Reinier van Dort, heer van Varik, in 1585 zijn medegelovigen en zichzelf.
658 – 739 Suïtbertus trok als missionaris rond in onze streek
968 – 971 Varik wordt voor het eerst in geschriften genoemd. (Feldrike) Hof te Varik
± 1006 zijn er in Ophemert twee kerken St. Maarten en St. Lambertus. Misschien was er al een kerk voor 850 in Ophemert.
1020 Kanunniken van Aken hebben invloed in Varik. Mogelijk zijn er in Varik één of zelfs twee kerken. De een valt onder het bisdom Utrecht en de andere onder Luik, gelijk aan Ophemert. Overstromingen / rivierverlegging veranderen de invloed van Utrecht of Luik. Er zijn dijken die regelmatig te zwak blijken te zijn.
1220 Word “Het huis te Varik” (Vanderich) genoemd. In 1750 is het huis in verval geraakt. Het huis stond bij de, nu nog aanwezige, molen. In ± 1650 wordt het huis vermeld als “Het slot Molenhuis” In 1865 brandde de houten Wipmolen af. In 1867 is de huidige molen gebouwd. In 2011 is deze molen i.v.m. een betere vang 1,75 meter opgevijzeld samen met het in 2009 aangebouwde molenhuisje.
±1200 Men denkt dat er ook een kerk gebouwd is aan de Waalbandijk nu is de “DIKKE TOREN” daarvan over. In 1879 is tegen de toren een nieuw schip gebouwd en in 1912 is dit schip vervangen door het huidige.
1230 In Zennewijnen is een Zusterconvent, Marienschoot geheten.
1250 In de geschriften komt een kerk of kapel van Varik voor als een dochterkerk van Hesselt.
Hesselt lijkt een pastoor te hebben aangesteld vanuit Utrecht. Rond deze tijd moeten de plaatselijke kerken van de opbrengst van hun bezit de kerk en pastoor onderhouden.
1276 Er is sprake van de Heerlijkheid Vanderike. Al voor dit jaar is er sprake een lagere rechtspraak in Vanderike door Alardus. Er was ook een ridder Iwan van Vanderic, Gozewijn van Varick is een meer bekende naam.
± 1300 Staat er op de hoek Grotestraat – Keizerstraat het Huis Weyenrade met voorborcht en singel. Na 1750 is het in verval.
1357 Varik is een parochie en heeft een pastoor Frederik en kerkmeesters Johan Uden en Hendric Cloec.
±1550 Staat er op de hoek van de Walgtsestraat – Weiweg (hondswinkel) het Jr. van Dorthhuys. Ook om dit huis was een gracht. In 1732 is het gesloopt en is later vervangen door een landhuis.
1566 Het Calvinisme komt op in het rivierengebied. (Beeldenstorm)
1573 Hollandse Geuzenbenden trekken door het Rivierenland en bezetten ook de kastelen in Varik. Geuzen en Spanjaarden branden voorname huizen plat en vernielen veel. Tussen de jaren 1580 tot 1600 worden er in het rivierengebied overal predikanten beroepen.
1577 De adel blijft voornamelijk katholieke in deze streek. Men moet toestaan dat er geen openbare katholieke diensten meer worden gehouden.
1585 Van Dorth vraagt Utrecht een pastoor aan te stellen. Dat lukt in dit jaar en pastoor Bockenberg wordt pastoor van Varik, hij heeft zijn verblijf bij Van Dorth. Wordt in Tiel gearresteerd door de hervormingsgezinde stadscommandant. De pastoor vertrekt en is later Lutheraan en is in 1588 getrouwd.
1653 Heer van Varik was Reinier van Dorth en woonde o.a. ook in het Dorthhuis en heeft tevens een woning in Tiel.
± 1700 Was er, aan de Keizerstraat tegenover de Kerkstraat `Huize Boschstein. Op de kaart van 1867 komt het nog voor.
1700 De koperen kroonlamp 3 x 10 armen ( hangt nu in het koor van onze kerk) is van voor 1700
1713 tot 1716 en 1740 tot 1754 Is Ds. P. van Doesburg dominee van de hervormde kerk van Varik.
1732 Voor de “statie Varick” kocht Jan de Kock van Delwijnen, wonende in de ‘heerlijkheid Hesselt’, een vervallen huisje aan de Korte Stucke. Medeondertekenaar van het document was Bartus van de Geyn. Men bouwde het huisje in een maand tijd om tot kerk, pastorie / woonhuis.
1784 De dijkdoorbraak van dit jaar zorgde er voor dat er in kerk en pastorie 1,5 meter water kwam te staan. Alle oude doopboeken waren niet meer te bewaren en werden overgeschreven.
1788 Vanaf dit jaar bleef deze kerk met pastorie in gebruik. Pastoor Van der Winden weet van Stadhouder Willem V ƒ 600,- te verkrijgen en kan in dit jaar een nieuwe kerk bouwen met een rietendak en weer aan de Korte Stucke.
1809 Op 11 januari is er opnieuw een watersnood. Ontstaan door dooi en kruiend ijs. Het ging daarna weer vriezen en er ontstond op 25 januari weer kruiend ijs. Er kwam op 31 januari, door dijkdoorbraken elders nog meer water en in kerk en pastorie stond er weer 75 centimeter (drie voet) water. Een verschrikkelijke ellende.
1814 Overgang van de Franse tijd naar het Koninkrijk. Russische Kozakken (bevrijders) veroorzaken veel last en plunderingen. De schutterij van Tiel maakt er een einde aan.
1838 In dit jaar schenkt Rijk van den Dungen land aan de kerk van Varick ter waarde van ƒ 32.655,=. De gronden liggen verspreid van Zennewijnen, Est tot Gorinchem.
1850 In dit jaar wordt het Katholieke kerkhof gesticht ook aan de Korte Stucke. Tuil, Hellouw en Waardenburg trachten de statie Varick op te splitsen. De Bisschop heeft hiervoor geen priester en het gaat niet door.
1851 Pastoor Smidt en de kerkbestuurders L. Schouten en J. van de Geijn (†1857) vergaderen en de pastoor komt met een kerkelijk reglement. Verder besluit men tot de aankoop van een ijzeren tabernakel.
1852 De oude kerk aan de Korte Stukken Krijgt een pannen dak (was Riet) en ook de Pastorie wordt opgeknapt door B. van ‘t Hooft voor ƒ 1271,–
1853 De kerkelijke hiërarchie in Nederland wordt hersteld. De “statie Varick”wordt”Parochie van de heilige Petrus en Paulus”
1854 Schenkt Digna van der Dungen de kerk drie huisjes aan de Korte Stucke aan de kerk. In deze tijd heeft de pastoor een paard en mogelijk een rijtuig.
1860 Vanaf dit jaar is er jaarlijks een overschot van ± ƒ 2000,– op de begroting. Het overschot komt uit de opbrengst van landerijen en dit wordt gespaard voor een nieuwe kerk. Voor de kerk worden nieuwe banken, preekstoel en biechtstoel gemaakt door B van ’t Hooft. De banken vervangen de stoelen in de oude kerk.
1866 Er waren plannen de oude kerk op te knappen maar de Bisschop was tegen en men kon beter sparen voor een nieuwe kerk was het bindende advies. Er wordt een katholieke school opgericht. De school heeft gestaan aan de Grotestraat links van het huidige kerkpad. Een nieuwe school is gebouwd in 1913 en gesloten in 1966. Vanaf 1967 is er een nieuwe school aan de Walgtsestraat in Varik ter vervanging van de school in Heesselt en de katholieke en openbare scholen in Varik.
1867 Een naai en breischool wordt opgericht.
1875 – 1883 Diericks is 8 jaar pastoor in Varik.
1875 Pastoor Dericks komt naar Varik en onder zijn leiding wordt de huidige kerk gebouwd. Architect Alfred Tepe (van Duitse afkomst) krijgt opdracht een nieuwe kerk, in neo – gotische stijl, te ontwerpen.
1877 Het kerkbestuur besluit een lening aan te gaan van ƒ 30.000,– het vermogen van de kerk komt hierdoor op ± ƒ 73.000,– (leningen werden afgesloten voor 4½ %). Architect Tepe heeft de nieuwe kerk met pastorie ontworpen. In december is er een aanbesteding en wordt voor ƒ 75.652,40 gegund aan dhr. Balvert uit Pannerden. Van ’t Hooft was kennelijk wat duurder. Aanbesteding in december van de kerk met pastorie. Aannemer Jacobus Balvert uit Pannerden is de laagste inschrijver. Aanneemsom ƒ 67.380,–
1878 Van Balvert start met de bouw na Driekoningen. ( 6 januari 1878). Op 13 juni is de eerste steen legging (waar) door Deken Velthuysen (Wijk bij Duurstede). Op 21 juli.om 0.700 uur is dhr. Balvert overleden. (oorzaak onbekend).
1879 De meubelen uit de oude kerk worden overgeplaatst. Op zondag 6 juli is de inwijding /consecratie van de HH Petrus en Pauluskerk door de Aartsbisschop AJ. Schaapman. Het hele dorp heeft feest zowel katholiek als protestant. De oude kerk wordt afgebroken na 90 jaar dienst te hebben gedaan.
1883 – 1916 Deze 33 jaar is Gerardus Goris pastoor van Varik
1884 Slecht uitgevoerde nieuwbouw. Het stukadoorswerk aan de regenzijde is al verrot. Er waren ook stootvoegen zonder specie aangetroffen. Het stukadoorswerk is vervangen. In dit jaar zijn er al gewelven opnieuw gevoegd.
± 1900 worden de mozaïekvloeren in het priesterkoor en zijkapellen gelegd. Deze vloer is een schenking.
1913 Een nieuwe RK school aan de Grotestraat in Varik gebouwd. Gesloten in 1967.
1922 -23 De estrik tegelvloer in het schip van de kerk is voor ƒ 2.500,- vervangen door de nu aanwezige terrazzo vloer.
Na 1925 is de carbidverlichting van de kerk vervangen door elektrisch licht.
1929 De gebroeders Van de Geijn schenker het raam de: ”Martelaren van Gorinchem”. De gebrandschilderde voorstelling is in de oorlog zwaar beschadigd en niet hersteld. De voorstelling gaf de verhanging van de martelaren aan in Den Briel. De voorstelling was aangebracht boven de biechtstoel in de transeptgevel aan de waalzijde.
1944 -45 Oorlog schade. In 1944 (na de slag om Arnhem) zijn delen van de kerk stuk geschoten. Er was schade aan daken, gewelven, toren, en ramen.
1946 De oorlog schade is hersteld. Veel glas in lood ramen en schilderwerk met Bijbelse voorstellingen aan gewelven en wanden zijn weggeschilderd omdat restaureren met de toen beschikbare middelen niet mogelijk of nodig geacht werd.
1949 of ’50 Vochtkering; is er in de gehele binnenspouw van de kerk een vochtkerende laag aangebracht om het optrekkende vocht vanuit de fundering tegen te gaan.
1953 Van het altaar wordt het vierluik en de tabernakel opbouw verwijderd. (pastoor Heinink)
1959 Pastoor Heinink laat een rapport opstellen en aan de hand hiervan verzoekt hij de Bisschop toestemming te geven de pastorie te slopen en van de afkomende materialen een nieuwe warmere pastorie te mogen bouwen. De bisschop wijst het plan af.
1967 De RK school gaat over in de openbare school Burgemeester Westerbeek van Eertenschool. Pastoor Roeleveld is een groot voorstander. Het hoofdaltaar wordt verplaatst naar de linker zijkapel en in deze tijd verdwijnen ook alle gipsen beelden en kruisweg uit de kerk. De preekstoel plaatst men in opslag achter in de Kerk. De communiebank plaatst men op het voorkoor als balustrade. Beiden blijven zo behouden. Hekken op de aarden toegangsdammen; de smeedijzeren hekken op de toegangsdammen zijn in 1967 gesloopt en niet meer geplaatst. In dit jaar zijn ook de één steens keerwanden van de aarden dammen opnieuw gemetseld
±1987 De dakgoten van kerk en pastorie worden vervangen door koper (waren van zink)
1989 Op 6 juni wordt het kerkelijk complex een Gemeente monument.
1998 Aktie: Kleur in de Kerk. Met veel succes wordt er een geldvervingsactie georganiseerd om de kerk terug te brengen in de oude kleuren.
2001 Vanaf 9 maart is de kerk met pastorie, tuin en toegangsbruggen (dammen) een Rijksmonument. Onderzoek naar de staat van het gebouw, een bestek met tekeningen en een onderhoudsplan met kostenraming wordt gemaakt door vrijwilliger. Dit zeer tegen de zin van de bouwkundige dienst van het Bisdom. Van de Rijksdienst voor de monumentenzorg, zonder problemen, hier goedkeuring op ontvangen.
2002 In de 10 jaren hierna worden kerk en pastorie onderhouden volgens het tien jaren plan. ARBO- voorzieningen worden aangebracht en de bouwkundige staat van het gebouw sterk verbeterd.
2009 De preekstoel wordt door vrijwilligers terug geplaatst voor in de kerk en gerestaureerd. Net voor de kerst is de klus geklaard.
2010 Op 24 november wordt de akte getekend voor de “Stichting Vrienden van de Petrus en Pauluskerk te Varik”.
2011 Per 1 januari 2011 gaat, na protest van de parochianen, de “HH Petrus en Paulus parochie” over in de “Suitbertus parochie” en is Varik een geloofsgemeenschap van de Suitbertus parochie met als hoofdkerk locatie Culemborg.
2013 Een feestelijke markt georganiseerd door de Stichting Vrienden van de Petrus en Pauluskerk te Varik op 7 september om geld in te zamelen voor het onderhoud. Er is een nieuwe stoep bij de ingang aangelegd. De bliksemafleiding is hersteld evenals de transeptgevel.
2014 Een nieuwjaarsbijeenkomst in januari met informatie over het verleden, heden en de toekomst van de geloofsgemeenschap Varik. Een verslag hiervan is verkrijgbaar bij het secretariaat.
Door vrijwilligers is vanaf de Korte Stukken tot de kerkingang een klinkerpad en is een parkeerplaats aangelegd.
2015 / 2016 In beide jaren worden dakkapellen voorzien van nieuwe leien lood enz. In totaal 14 stuks.
De Zondag schuur (ZS) is in deze periode vernieuwd. Het deel tuingereedschap is van fundering tot dak nieuw.
Het dak van de ZS is van nieuw dakbeschot voorzien.
De garage is toegevoegd aan de bestaande vergaderruimte zodat deze van eerst 15 tot nu 40 personen te gebruiken is.
Gevels en interieur zijn aangepast.
De vernieuwde ZS is op 1-10-2017 geopend.
2017 Het voegwerk (type gesneden) van de kerkplint 135 m2 wordt vernieuwd.
2018 van de Grotestraat tot aan de kerkdeur wordt een rolstoel pad aangelegd. Het eerste glas in loodraam is gerestaureerd. De tuinmuur langs de Korte stukken hersteld- gevoegd.